تشویق به تربیت
تعالیم اسلام ، به تربیت جان و پرورش روح بسیار توجّه دارد؛ زیرا انسان در پرتو تربیت
نفس و تزکیه روح ، به مراحل کامل انسانیت دست مى یابد و عاقبت به فلاح و سعادت
ابدى نایل مى شود؛ چنان که امیرالمؤمنین علیه السلام مى فرماید: لو کنّا لا نرجوا
جنة و لا نخشى نارا و لا ثوابا و لا عقابا لکان ینبغى لنا ان نطلب مکارم الاخلاق فانّها
تدّل على سبیل النجاح . اگر فرضا به بهشت امید نداشتیم و از آتش دوزخ نمى
ترسیدیم و به ثواب هم عقیده نداشتیم ، باز هم سزاوار بود که در جستجوى
مکارم اخلاق باشیم ، زیرا مکارم اخلاق ، راه پیروزى و سعادت را به انسان
نشان مى دهد.
از سوى دیگر لازم است انسان در امور مادّى و جسمى غرق نباشد بلکه احیانا ریاضت
جسمى بکشد تا بتواند دقیقا در مسیر تربیت روح قدم بردارد چنان که امیرالمؤمنین
علیه السلام مى فرماید: اسهروا عیونکم و اضمروا بطونکم و استعملوا اقدامکم و
خذوا من اجسادکم فجودوا بها على انفسکم . چشمان خود را بیدار نگه دارید و
شکم خویش را لاغر کنید و قدم هاى خود را به کار گیرید، از جسمتان بکاهید
و بر جان و روح و تربیت نفس خویش بیفزایید.
به قول مولوى :
در زمین دیگران خانه مکن
کار خود کن کار بیگانه مکن
کیست بیگانه تن خاکى تو
کز براى اوست غمناکى تو
تاتوتن راچرب و شیرین مى دهى
گوهر جان را نیابى فربهى